Η ιστορία δεν σβήνεται δοσίλογοι*

NTOKOYMENTO: Μια αντάρτισσα από την Ικαρία. Η τελευταία εκτέλεση στο Σκοπευτήριο Καισαριανής το 1946

Η τελευταία γυναίκα που εκτελέστηκε από στρατοδικείο στην Ελλάδα, ήταν Καριωτίνα. Το γράμμα προς τη μάνα της, λίγες ώρες πριν την εκτέλεση της.

Στα πλαίσια της έρευνας που πραγματοποιώ, επισκέπτομαι και μελετώ αρχεία σύγχρονης ιστορίας. Βρέθηκα, λοιπόν, στο «Επιμορφωτικό Κέντρο Χαρίλαος Φλωράκης». Οι συλλογές του συγκεκριμένου ιδρύματος, φιλοξενούν το γράμμα της τελευταίας γυναίκας που εκτελέστηκε από στρατοδικείο της χώρας μας, τον Σεπτέμβριο του 1946. Η γυναίκα αυτή ονομάζεται Λαμπρινή Ραντά Καπλάνη, και κατάγεται από την Ικαρία. Το γράμμα που θα διαβάσετε, γράφτηκε λίγες ώρες πριν την εκτέλεσή της.

Δεν κατάφερα να βρω πολλά στοιχεία γι’ αυτή τη γυναίκα. Γεννήθηκε το 1913 στο Φραντάτο, μεγάλωσε σε πολύ φτωχή οικογένεια και στα 16 της ξενιτεύτηκε και έγινε υπηρέτρια στην Αθήνα, δουλάκι όπως έλεγαν τότε. Από πολύ νωρίς πήρε μέρος σε εργατικούς αγώνες, οργανώθηκε στο ΚΚΕ, δεν ήθελε τα δεκαεξάχρονα κορίτσια να πηγαίνουν δουλικά στα αφεντικά του Κολωνακίου. Στα 19 της, την εξόρισαν στη Σίφνο. Εκεί παντρεύτηκε τον συνεξόριστο της, Κώστα Καπλάνη. Στην κατοχή, δραπετεύει για την Αθήνα και συνδέεται με την παράνομη εθνικοαπελευθερωτική δουλειά. Το 1942, καταζητούμενη πια, κατορθώνει να μπει στο γερμανικό στρατόπεδο Λάρισας με πλαστή ταυτότητα προκειμένου να επισκεφτεί τον θανατοποινίτη άντρα της. Ένας Έλληνα χαφιές την αναγνώρισε. Την στιγμή της σύλληψης, η Λαμπρινή αρπάζει ένα πιστόλι από το τραπέζι του διοικητή αλλά δεν καταφέρνει να διαφύγει. Καταδικάστηκε σε θάνατο, πέρασε φρικτά βασανιστήρια, 4 μέρες ήταν μισοπεθαμένη στο κελί της, αφού συνήλθε, δραπετεύει και ξανατραυματίζεται κατά την απόδραση. Δεν χάνει χρόνο και ξανασυνδέεται με το ΕΑΜ. Τα Δεκεμβριανά την βρίσκουν πάλι παρούσα. Στον εμφύλιο εξορίζεται και φυλακίζεται στη Χίο. Βασανιστήρια πάλι, σμπαραλιασμένα οστά, αιμορραγία από μύτη, αυτιά, στόμα, μήτρα, έντερο. Εκ νέου καταδίκη σε θάνατο και εκτέλεση στο αιματοβαμμένο σκοπευτήριο της Καισαριανής.

Μεταφέρω το γράμμα αυτούσιο.

Απομόνωση, Φυλακές Αβέρωφ 14/09/1946

Γλυκιά μου μανούλα τι κάνεις; Πόσο λαχταρώ να σε δω πάντα, μα αυτές τις ώρες πολύ, πάρα πολύ. Να σε σφίξω στην αγκαλιά μου, να σου ζητήσω συγνώμη για τον ασήκωτο πόνο που θα σου δώσω πάλι στην ψυχή.

Μανούλα μου, πολύ λίγες ώρες μου μένουν ακόμα, τρέχω νοερά κοντά σου, να σε σφίξω στην αγκαλιά μου, να σε φιλήσω γλυκιά μου γιατί δεν θα ξαναϊδωθούμε ποτέ πια.

Αυτό που θα ακούσεις είναι φοβερό, όμως, σε λίγο θα γίνει. Η καρδιά μου, που γεμάτη αγάπη και ζέστη, όπως πάντα, για σένα, για όλους, και το χέρι που γράφει, σε λίγο δεν θα κινείται πια. Το κορμί μου θα πέσει στη γη, πλημμυρισμένο στο αίμα του, από τις σφαίρες των δημίων ξενόδουλων φασιστών του κεφαλαίου.

Με σκοτώνουν μανούλα σε λίγο, μα εσύ με ξέρεις πιο πολύ από όλους. Δεν φοβάμαι, προχωρώ και ξέρω πως πρέπει να ζήσω μα ξέρω και να πεθάνω όταν πρέπει. Με βήμα σταθερό και … κλειστό, γεμάτη υπερηφάνεια, και το στήθος φουσκωμένο από ικανοποίηση  γιατί πεθαίνω καθαρή ελληνίδα. Για τα ιδανικά και την πραγματική ελευθερία του ελληνικού λαού.

Και εσύ μανούλα, πρέπει να είσαι υπερήφανη για ένα χαμό σαν τον δικό μου.

Αν ποτέ μάθεις, αυτό, που πιστεύω πως δεν θα μάθεις ποτέ. Δεν θέλω να κλάψεις μανούλα. Χρειάζεται ψυχραιμία, λογική.

Ο σκοπός του θανάτου μου είναι ιερός για όλους τους λαούς της γης.

Μανούλα, είναι χιλιάδες οι μανούλες που πόνεσαν ή θα πονέσουν όπως εσύ μανούλα μου.

Μανούλα μου, δεν πρέπει να κλάψεις για μένα αν μάθεις ποτέ τον χαμό μου. Αυτό θα είναι ντροπή και καταφρόνια για την χαμένη κόρη σου.

Θέλω να το έχεις καύχημα. Γιατί πεθαίνω σωστή ελληνίδα, με το κεφάλι ψηλά. Ξαναλέω, σωστή ελληνίδα.

Μανούλα μου, αυτές τις λίγες ώρες που μου μένουν, το περισσότερο μέρος το διαθέτω νοερά μαζί σας, θέλω να σας δω όλους, όλον τον κόσμο. Μα πιο πολύ εσένα μανούλα. Να σε γεμίσω φιλιά, να σου πω το στερνό έχε γεια.

Τα φιλιά μου σε όλους, δικούς μας, ξένους, όλον τον κόσμο.

Μανούλα σε αφήνω για πάντα.
Λαμπρινή Ηλ. Ραντά

Δυστυχώς ή ευτυχώς, η σύγχρονη ελληνική ιστορία έχει να επιδείξει χιλιάδες γράμματα όπως της Λαμπρινής και αντιστοίχως χιλιάδες μαρτυρικούς θανάτους λαϊκών αγωνιστών.  Στην κατοχή, αυτοί οι γίγαντες δολοφονούνταν από γερμανικές, ιταλικές, βουλγάρικες σφαίρες. Στον εμφύλιο, οι σφαίρες άλλαξαν εθνικότητα, αυτή τη φορά ήταν εγγλέζικες και αμερικάνικες. Οι θύτες όμως παρέμειναν οι ίδιοι, όπως και τα θύματα παρέμεναν τα ίδια. Από την μία αυτοί που κατείχαν τα μέσα παραγωγής και τον πλούτο, και έκαναν πραγματικά τα πάντα για να διατηρήσουν την εξουσία τους. Από την άλλη, ήταν αυτοί που αγωνίζονταν για ανεξαρτησία, ελευθερία, πραγματική δημοκρατία, για έναν κόσμο χωρίς εκμετάλλευση, για μια κοινωνία οπού τον πλούτο θα τον καρπώνονται αυτοί που τον παράγουν.

Η Λαμπρινή, και η κάθε Λαμπρινή, θα μπορούσε να γλιτώσει τον θάνατο με μια απλή υπογραφή, με μια δήλωση μετανοίας. Προτίμησε όμως έναν όρθιο θάνατο από μια σκυφτή ζωή.
Το δουλάκι από την Ικαρία, επέδειξε μυθικών διαστάσεων γενναιότητα και αυταπάρνηση. Η μικροκαμωμένη Λαμπρινή από το Φραντάτο περιφρόνησε τον θάνατο όπως και τους δολοφόνους της.

Παραφράζοντας τον Βάρναλη θα μπορούσαμε να πούμε πως η Λαμπρινή και οι χιλιάδες αγωνιστές που φυλακίστηκαν, εξορίστηκαν, βασανίστηκαν και δολοφονήθηκαν,  δεν κατεβαίνουν από τα νέφη, γιατί δεν τους έστειλε κανείς. Είναι τέκνα της ανάγκης και ώριμα τέκνα της Οργής.

Χρήστος Γιώγος για το ikariamag.gr
υπ. διδάκτορας σύγχρονης ιστορίας

Πρώτη δημοσίευση: ikariamag –  Μάης 2013

Η ιστορία δεν σβήνεται δοσίλογοι* – https://denplirono.wordpress.com/2013/05/27/%CF%83%CE%BA%CE%BF%CF%80%CE%B5%CF%85%CF%84%CE%B7%CF%81%CE%B9%CE%BF-%CE%BA%CE%B1%CE%B9%CF%83%CE%B1%CF%81%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B7%CF%83-%CE%BF%CE%B9-%CE%B5%CF%86%CE%B9%CE%AC%CE%BB%CF%84%CE%B5%CF%82/

ΤΟ ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΑΝΗΚΕΙ

ΣΕ ΑΥΤΟΥΣ ΠΟΥ  ΤΟ ΚΡΑΤΟΥΝ ΖΩΝΤΑΝΟ

ΚΑΙ ΣΕΒΟΝΤΑΙ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΤΟΥ ΜΝΗΜΗ

«Να δείτε που στο τέλος θα το κάνουν οικόπεδα – έξι μέτρα φάτσα και δώδεκα βάθος το καθένα , τσίμα τσίμα όσο επιτρέπεται για να είναι άρτιο. Για οικόπεδα θα συμφωνήσουνε όλοι… Πιθανόν να μείνει η ονομασία «Σκοπευτήριο», ουδέτερα όμως, χωρίς καμία ειδική σημασία, αλά πλατεία Συντάγματος, θα φέρνει στα μυαλά των ανθρώπων, τους αργόσχολους που κάναν βολή σε χάρτινους στόχους, σε πιατάκια πήλινα και σε περιστέρια. Σε ανθρώπους, ποτέ. Κατά τη γερμανική κατοχή; Μα συνέβηκε ποτέ τέτοιο πράγμα ;»

                                                  «Σκοπευτήριο Καισαριανής»,  Μάριος  Χάκκας, 1972.

Παρόλο που έχουν περάσει 41 χρόνια από τότε που έγραψε ο Μάριος Χάκκας, τα παραπάνω λόγια ακούγονται πιο επίκαιρα από ποτέ στην εποχή μας, που όλο και περισσότεροι φαντασιώνονται εμπορικές «αξιοποιήσεις» του Σκοπευτηρίου της Καισαριανής. Στο χώρο αυτό καθ’ όλη τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής εκτελέστηκαν 600 Έλληνες αντιστασιακοί καθώς και 25 αντιφασίστες στρατιώτες του κατακτητή (20 Ιταλοί και 5 Γερμανοί), με αποκορύφωμα την εκτέλεση 200 κομμουνιστών την Πρωτομαγιά του 1944. Σήμερα, σε μια περίοδο εξελισσόμενου κοινωνικού εκφασισμού 90 στρέμματα από το Σκοπευτήριο της Καισαριανής έχουν συμπεριληφθεί από την κυβέρνηση στη λίστα του Ταμείου Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ), για εκποίηση. Η κίνηση ξεπουλήματος του Σκοπευτηρίου εντάσσεται στο πλαίσιο εκφασισμού  του καθεστώτος,  που όχι μόνο θέλει να διαγράψει την ιστορία του τόπου αλλά και να μας καταστήσει και πάλι δέσμιους ενός σύγχρονου φασισμού: απειλές και εκβιασμοί για κατασχέσεις μισθών-συντάξεων-σπιτιών, κατάργηση συλλογικών συμβάσεων εργασίας, κρατική καταστολή, επιστρατεύσεις απεργών, στρατόπεδα συγκέντρωσης μεταναστών και προσφύγων.

Στο μεταξύ η Πανελλήνια Σκοπευτική Εταιρεία με τις πλάτες των μηχανισμών του καθεστώτος εξακολουθεί να παραμένει στο χώρο, ο οποίος της έχει παραχωρηθεί από τον Ελ. Βενιζέλο το 1930, και να προσβάλλει την ιστορική του μνήμη πυροβολώντας και σκοπεύοντας τα δικαιώματα των κατοίκων της Καισαριανής. Από το 1974 οποιαδήποτε κινητοποίηση των κατοίκων έχει πραγματοποιηθεί με αίτημα την απελευθέρωση του χώρου βρήκε μπροστά της τους κατασταλτικούς μηχανισμούς του κράτους. Χρόνια τώρα η εκάστοτε δημοτική αρχή κρατάει το χώρο της εκτέλεσης κλειστό όλο το χρόνο, διοργανώνοντας ετήσιο εθιμοτυπικό τρισάγιο, αλλοιώνοντας έτσι την ιστορική μνήμη… Οι δημοτικές παρατάξεις αντιμετωπίζουν διαχρονικά το χώρο πρασίνου του Σκοπευτηρίου, ως οικόπεδο που χωράει να χτιστούν άλλοτε σχολεία, άλλοτε νηπιαγωγεία και παιδικοί σταθμοί ενώ τώρα η δημοτική αρχή οραματίζεται λαχανόκηπους για φιλανθρωπία με κονδύλια ΕΣΠΑ και δουλεμπορικές ΜΚΟ.

Ξέρουμε ότι στον βωμό του κέρδους λέξεις, όπως ιστορική μνήμη, δεν συγκινούν κανέναν κρατικό λειτουργό, όπως και κανέναν επίδοξο επιχειρηματία. Άλλωστε αυτές οι λέξεις πάντα είχαν σημασία μόνο για τους «από κάτω», σε αυτούς ανήκαν οι αγώνες του χθες, όπως κι αυτοί του μέλλοντος. Ήδη φανταζόμαστε το όραμά τους: ένας αποστειρωμένος χώρος γεμάτος μοδάτα μπαράκια, επιχειρηματίες να βγάζουν λεφτά «αξιοποιώντας» την περιοχή και αστυνομικές περιπολίες (για να διαφυλάσσεται φυσικά και η δημόσια τάξη) παραχαράσσοντας την ιστορία του Σκοπευτηρίου. Υπάρχει όμως και κάτι άλλο. Στους σημερινούς καιρούς της οικονομικής και ηθικής μας υποτίμησης, οι δημόσιοι χώροι αποκτούν όλο και μεγαλύτερη σημασία. Γιατί εκεί θα κυκλοφορούν όλο και πιο πολλοί που αντιμέτωποι με την οικονομική τους εξαθλίωση θα συναντηθούν με τους γείτονες τους και θα αναγνωρίσουν κοινά προβλήματα και ανάγκες. Κι εκεί υπάρχει η πιθανότητα να δράσουν συλλογικά, κι αυτό δεν συμφέρει τους από πάνω.

Για μας η ιστορία του Σκοπευτηρίου είναι ζωντανή και όσοι μεθοδεύουν την αλλοίωση, την παραχάραξη και την διαγραφή της από τις συνειδήσεις των κατοίκων της Καισαριανής θα μας βρουν απέναντί τους. Δεν θα επιτρέψουμε, λοιπόν, την εκποίηση του χώρου σε κανένα. Αγωνιζόμαστε για την απελευθέρωση του χώρου από τη Σκοπευτική Εταιρεία. Θεωρούμε ότι η ελεύθερη πρόσβαση στο μνημείο των εκτελεσμένων αγωνιστών ζωντανεύει την ιστορική μνήμη και γεννά συνειδήσεις αντίστασης απέναντι στο σημερινό φασισμό.

Εμείς ως Πρωτοβουλία Κατοίκων Καισαριανής, θα συνεχίσουμε να οικειοποιούμαστε τον χώρο του Σκοπευτηρίου μέσα από αυτοοργανωμένες, δημιουργικές και αγωνιστικές δράσεις επιδιώκοντας να ενισχύσουμε τις σχέσεις αλληλεγγύης στη γειτονιά μας, να ζωντανέψουμε τον χώρο του Σκοπευτηρίου, χωρίς τη διαμεσολάβηση θεσμών και χρημάτων, να συμβάλουμε στους αγώνες των κατοίκων ενάντια στη φτώχεια, την εξαθλίωση, τον σύγχρονο φασισμό.

Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΜΝΗΜΗ ΔΕΝ ΔΙΑΓΡΑΦΕΤΑΙ

ΤΟ ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΔΕΝ ΞΕΠΟΥΛΙΕΤΑΙ

ΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΤΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΘΑ ΝΙΚΗΣΟΥΝ

http://protovouliakatoikwnkaisarianis.blogspot.gr/

Σχολιάστε

Δεν υπάρχουν σχόλια.

Comments RSS TrackBack Identifier URI